تأثیر سطوح مختلف کود نیتروژنه بر عملکرد و کارایی مصرف کود ذرت دانه ای (Zea mays L.) برای تاریخ‌های مختلف کاشت در اردبیل

چکیده سابقه و هدف: با توجه به این که در اقلیم شهرستان اردبیل، کشت و کار ذرت هیبرید به ندرت امکان‌پذیر است، اولین اقدام در زمینه زراعت این گیاه تعیین تاریخ کاشت مناسب از نظر دست‌یابی به عملکرد مطلوب است. کاربرد نیتروژن به عنوان پرمصرف‌ترین عنصر غذایی مورد نیاز گیاهان، می‌تواند عملکرد را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، در مطالعه حاضر، تأثیر تاریخ‌های مختلف کاشت و مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف کود در ذرت هیبرید بررسی شده است. مواد و روش‌ها: آزمایش به‌صورت اسپلیت‌پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به‌منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف کود نیتروژنه در تاریخ‌های مختلف کاشت بر عملکرد و کارآیی مصرف کود ذرت دانه‌ای (هیبرید سینگل کراس 404) در شرایط آب و هوایی اردبیل اجرا شد. کرت‌های اصلی به تاریخ‌های مختلف کاشت در سه سطح (20 و30 اردیبهشت و 9خرداد‌ماه) و کرت‌های فرعی به سطوح مختلف کود نیتروژنه در چهار سطح (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) اختصاص داده شد. عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف کود اندازه گرفته شد. یافته‌ها: عملکرد دانه تحت تأثیر برهم‌کنش تاریخ کاشت و سطوح مختلف کود نیتروژنه قرار گرفت، به‌طوری‌که بیشترین عملکرد دانه (33/12 تن در هکتار) در تاریخ کاشت اول (20 اردیبهشت) و با کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به‌دست آمد. بیشترین وزن هزار دانه (226 گرم) با کاربرد 225 کیلوگرم نیتروژن در تاریخ‌های کاشت 20 و 30 اردیبهشت و عملکرد بیولوژیک (4/38 تن در هکتار) در سطح 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تاریخ کاشت 20 اردیبهشت به‌دست آمد. نتایج نشان داد که کارآیی مصرف کود حاصل از عملکرد دانه ذرت، تحت تأثیر کود نیتروژنه و برهم‌کنش تاریخ کاشت×کود نیتروژنه قرار دارد، در حالی‌که تاریخ کاشت بر کارآیی مصرف نیتروژن تأثیر معنی‌داری نداشت. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که بیشترین کارآیی مصرف کود (5/36 کیلوگرم بر کیلوگرم) مربوط به مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تاریخ کاشت سوم (9 خرداد) بوده است. بیشترین تعداد دانه در بلال (436) از تاریخ کاشت سوم (9 خرداد) و مصرف 225 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه حاصل شد، همچنین بیشترین وزن کل دانه در بلال (6/89 گرم) نیز از تاریخ کاشت اول (20 اردیبهشت) و مصرف 225 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه به‌دست آمد. نتیجه‌گیری: برای رسیدن به بیشترین عملکرد دانه (12330 کیلوگرم در هکتار) در شرایط اقلیمی اردبیل، کشت ذرت در تاریخ 20 اردیبهشت و مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار قابل توصیه است.